Znaczenie witamin w stomatologii
Niedostateczna higiena jamy ustnej u pacjentów jest jednym z najpoważniejszych problemów, z jakimi stykają się pracownicy gabinetów stomatologicznych. Brak wiedzy na temat odpowiednich technik szczotkowania, nitkowania i irygacji przyczynia się do wielu problemów z zębami oraz dziąsłami.
Najpowszechniejszymi czynnikami prowadzącymi do próchnicy jest nieprawidłowa dieta - bogata w węglowodany proste, a także palenie tytoniu. Poważnymi skutkami mogą być także choroby dziąseł i przyzębia, przykry zapach z ust, a nawet utrata zębów.
W celu zachowania prawidłowej higieny jamy ustnej zaleca się właściwe wykonanie codziennej toalety. Należy tutaj zwracać szczególną uwagę na odpowiedni czas trwania zabiegów szczotkowania, czy nitkowania, oraz technikę. Ważne jest dostosowanie środków higieny jamy ustnej do wieku pacjenta oraz jego potrzeb.
Nie mniej ważnym czynnikiem jest także odpowiednia dieta. Dietetycy podkreślają wpływ odpowiednio zbilansowanego posiłku na stan organizmu i psychiki. Jednak dieta ma istotny wpływ także (a może nawet w szczególności) na prawidłowy stan jamy ustnej, oraz zębów.
Najważniejszym składnikiem posiłków powinny być produkty bogate w witaminy. Związki te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Witaminy i minerały są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie przemian zachodzących w organizmie, również tych które zachodzą w jamie ustnej. Wraz z prawidłową higieną przyczyniają się do zmniejszenia chorób jamy ustnej i zębów. Witaminy to związki pochodzenia egzogennego, dlatego musimy je dostarczać do organizmu z zewnątrz, najczęściej w postaci prowitamin. Pomimo tego, iż pełnią tylko funkcję regulacyjną są kluczowym elementem ludzkiej diety.
Poniżej wymieniono najważniejsze witaminy i krótko scharakteryzowano ich znaczenie dla jamy ustnej.
Witamina C (kwas askorbinowy)
Jest silnym antyoksydantem, który chroni dziąsła, przyzębie przed wolnymi rodnikami, które powodują niszczenie komórek. Jest ważnym elementem w syntezie kolagenu, składnika tkanki łącznej. Z tego składnika zbudowane jest dziąsło, włókna ozębnej, zębina i kość. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych co wpływa na stan zdrowia błony śluzowej jamy ustnej. Jej niedobór powoduje krwawienie z dziąseł, bolesność dziąseł, obrzęk i bladość powłok, występują zaburzenia kostnienia zębów, które łatwo ulegają próchnicy. Wytwarza się stan zapalny ozębnej i przyzębia, co łącznie ze zmianami w zębodołach i wtórnym zakażeniem powoduje gnilne zapalenie dziąseł orasz wypadanie zębów. Na skutek zmniejszonej odporności dochodzi do utrudnionej regeneracji powstałych zmian.
Źródłem tej witaminy są: czarna porzeczka, natka pietruszki, owoce cytrusowe, jeżyny, ziemniaki.
Witamina B2 (riboflawina)
Niedobór witaminy B2 charakteryzuje się zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej, zapaleniem języka. Występuje w drożdżach, mleku, maśle oraz białku jaja.
Witamina B11 (kwas foliowy)
Jest niezbędna do prawidłowego tworzenia krwinek czerwonych w organizmie, wspomaga leczenie anemii, wpływa korzystnie na leczenie chorób przyzębia. Występuje w szpinaku, drożdżach. Dodatkowe dawki przyjmowane przez kobiety w ciąży wpływają na zmniejszenie ryzyka wystąpienia u dzieci niektórych wad wrodzonych układu nerwowego.
Witamina E
Jest silnym antyoksydantem, redukuje wolne rodniki i chroni komórki przed śmiercią, poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego, którego upośledzenie przyczynia się do powstawania wielu chorób, w tym chorób przyzębia. Jest pomocna w leczeniu chorób przyzębia. Przyspiesza proces gojenia się ran w jamie ustnej. Zalecana po zabiegach usunięcia zęba i wstawienia implantu. Łagodzi ból dziąseł w okresie ząbkowania niemowląt. Zawarta jest w nasionach słonecznika, maśle orzechowym, soku pomidorowym.
Witamina D (kalcyferol, witamina słoneczna)
Jest niezmiernie ważna dla zdrowia kości i zębów, ponieważ reguluje poziom wapnia i fosforu we krwi. Przy jej niedoborze organizm nie może wchłaniać wapnia z produktów bogatych w ten pierwiastek. Dieta bogata w witaminę D sprawia, że nie ulega zaburzeniu proces mineralizacji i rozwoju szkliwa, dzięki czemu zęby są bardziej odporne na próchnicę czy złamania. Niedobór tej witaminy u dzieci może prowadzić do niewykształcenia się szkliwa i zaburzeń wzrostu, oraz kształtu zębów. Produkty zawierające tę witaminę to: tran, mleko, jajka, ryby, kakao, kukurydza.
Witamina A
Jest niezbędna w procesie gojenia się zapalenia dziąseł, odpowiada za utrzymanie prawidłowego stanu błon śluzowych, a także prawidłowy rozwój szkliwa i mineralizacji zębów. Jej niedobór może obniżyć odporność i otworzyć drogę infekcji w jamie ustnej, poprzez zaburzenia w procesie wydzielania śliny, która jest niezbędna do regulascji PH w ustach i wypłukiwania z ust bakterii. Wśród potraw bogatych w tę witaminę są: jajka, przetwory mleczne, sery, szpinak, sałata.
Niektórzy pacjenci mimo utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej skarżą się na objawy chorobowe dziąseł i przyzębia.
Niekiedy stosowanie wszystkich zabiegów higienizacyjnych nie wystarcza.
Konieczne jest bowiem dodatkowa podaż witamin i minerałów.
Dlatego właśnie tak istotne jest przypominanie pacjentom, jak istotne znaczenie ma dieta bogata w witaminy.